بررسی جامعه دگرباشان جنسی در افغانستان و ایران
جامعه افراد همجنسگرا، دوجنسگرا، ترنس، و کوییر درطی سال های متمادی، شاهد و ناظربرتبعیض ها، انگ انگاری ها و خشونت های فراوانی از سوی حکومت ها و نیز جامعه در افغانستان بوده اند. این خشونت ها به طور مشخص در حکومت اول طالبان قربانیان بسیاری از جامعه ال جی بی تی گرفته است. با این حال بیست سال حضور دولت های دموکراتیک در افغانستان امیدها را برای تحقق یک جامعه همه شمول و فراگیر زنده و جامعه ال جی بی تی را به احقاق حقوق از دست رفته خود امیدوار کرد، اما سقوط مجدد کشور به دست پیکارجویان طالب و حضور دوباره آنها بر اریکه قدرت در اوت۲۰۲۱، جامعه ال جی بی تی، فعالان و مدافعین حقوق این جامعه و تمام کسانی که درراه دستیابی به حقوق برابرمبارزه می کنند را در شوکی عظیم فرو برد. با این حال، از آن زمان تا به امروز، فعالان ال جی بی تی افغاستان دست از تلاش بر نداشته و به طور مداوم و به اشکال مختلف اعتراض خود را به نقض حقوق بشر افراد ال جی بی تی کیو و قساوت و دشمنی نیروهای طالبان علیه این گروه به حاشیه رانده شده اعلام کردند.
در همسایه غربی افغانستان، جمهوری اسلامی ایران، شرایط برای جامعه ال جی بی تی دست کمی از اوضاع در افغانستان ندارد. با وقوع انقلاب پنجاه و هفت و سقوط پادشاهی پهلوی، اسلامگرایان رادیکال قدرت را دست گرفتند و به دنبال اجرای بی چون و چرای احکام اسلامی برآمدند. از آن زمان تا به امروز، جامعه ال جی بی تی یکی از قربانیان اصلی اجرای احکام شریعت در ایران بوده و حقوق آنان در تمام ابعاد زندگی شان آنان نقض شده است. میزان نقض حقوق بشر افراد ال جی بی تی زمانی مشخص می شود که بدانیم ایران از معدود کشورهای جهان است که رابطه با همجنس در آن جرم انگاری شده و می تواند مجازاتی از حبس و شلاق تا اعدام در پی داشته باشد، از این رو و طبق مواد ۲۳۳ تا ۲۴۱ قانون مجازات اسلامی و با در نظر داشت جنسیت متهمان، کیفیت و تکرار رابطه جنسی، قضات مجازاتی را برای افراد ال جی بی تی در نظر می گیرند. این احکام غیرانسانی و ناعدالانه، از جمله دلایلی است که فعالان حقوق جامعه ال جی بی تی ایرانی را گرد هم آورده تا اعتراض خود را نسبت به این احکام غیرانسانی اعلام دارند و خواهان پایان آن شوند.
ماه ژوئن در تقویم جامعه ال جی بی تی کیو مصادف است با ماه افتخار، در این ماه جامعه افراد همجنسگرا، دوجنسگرا، ترنس، و کوییر تنوع گرایش های جنسی و هویت های جنسیتی را گرامی داشته و به نکوداشت سال ها مبارزه در راه برابری و عدالت می پردازند. به همین مناسبت انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان با هدف گرامی داشت این ماه اقدام به گرد هم آوردن چهارتن از فعالان حقوق جامعه ال جی بی تی کیو افغانستانی و ایرانی کرده است تا به ارایه آخرین اطلاعات پیرامون وضعیت جامعه افراد ال جی بی تی در افغانستان، ایران و نیز جامعه پناهجویان ال جی بی تی کیو بپردازند. در این جلسه، آرتمیس اکبری، ازمدیران و بنیان گذاران سازمان الو(افغان ال جی بی تی)، مجری و تهیه کننده رادیو رنگین کمان و فعال حقوق جامعه ال جی بی تی، مهره بارکزی و آیلار رضایی دو فعال حقوق جامعه ال جی بی تی به نمایندگی از از جامعه کوییر افغانستانی و علی عارفی فعال حقوق پناهجویان و جامعه ال جی بی تی کیو، مجری و تهیه کننده رادیو رنگین کمان و ازمدیران و بنیان گذاران سازمان الو(افغان ال جی بی تی)، به همراه سهراب، مرد همجنسگرا به نمایندگی از جامعه کوییر ایرانی حضور داشتند و به ارایه نظرات خود پرداختند که در ادامه به بخش هایی از صحبت های ایشان می پردازیم.
در ابتدای این جلسه مهره بارکزی با ابراز نگرانی شدید خود نسبت به وضعیت افراد ال جی بی تی خصوصا افراد ترنس، از بی مهری و عدم توجه دیگر فعالان حقوق بشر و نیز سکوت جامعه مدنی افغانستان نسبت نقض آشکارحقوق بشر افراد کوییر انتقاد کرد و خواهان توجه بیشتر آن ها به این مسئله شد. او همچنین با انتقاد از رسانه ها افزود که برای اکثریت رسانه های افغانستان، افراد کوییر اهمیت و اولویت چندانی ندارند و آن ها از کنار خبر شلاق، شکنجه و قتل افراد ال جی بی تی در ولایات و ولسوالی های افغانستان به سادگی می گذرند. این فعال ال جی بی تی که صد و پنجاه روز تحصن و یازده روز اعتصاب غذا را در کارنامه فعالیت های حقوق بشری خود دارد، از جامعه جهانی خواست تا آپارتاید جنسیتی در افغانستان را به رسمیت بشناسد و از معامله و مصالحه با طالبان اجتناب کند. او همچنین از تمامی کسانی که صدای او را می شنوند خواست تا نسبت به وضعیت افراد ال جی بی تی در افغانستان بی تفاوت نمانند و دغدغه ها و مشکلات ایشان را به هر نحو ممکن انعکاس دهند.
در ادامه آیلار رضایی، فعال جامعه ال جی بی تی به موضوع زنان و دختران لزبین، دوجنسگرا، ترنس و کوییر (البیتیکیو) پرداخت و به اهمیت پرداختن به وضعیت افراد با هویت های متقاطع اشاره کرد. او افغانستان را جامعه ای متکثر دانست که از اقوام، ادیان، فرهنگ ها و گروه های متنوعی تشکیل شده است که می بایست به خواسته های تک تک آنان به شکلی مساوی پرداخته شود. او اشاره کرد که در حکومت طالبان بسیاری از افراد به خاطر جنسیت، گرایش جنسی و هویت جنسیتی، معلولیت، باور به دین و مذهبی غیر از اسلام مورد مجازات و تعقیب قرار می گیرند، یعنی این هویت مضاعف آن ها سبب شده است تا از سوی نیروهای طالب مورد خشونت و ظلم مضاعفی قرار بگیرند. او وضعیت زنان لزبین ساکن در ولسوالی ها و قریه ها کوچک و دورافتاده را را با وضعیت زنان دگرجنسگرای همانسوجنسیتی مرکزنشین مقایسه کرد و گفت که اگر چه هر دوی این زنان قربانی خشونت طالبان هستند اما شدت و حدت ظلمی که بریک زن دگرجنسگرا می رود با وضعیت زن لزبینی که گرایش جنسی او با هنجارهای رایج جامعه افغانستان نمی گنجد یکسان نیست و یک زن لزبین به خاطر داشتن هویت های مضاعف در معرض خشونت های بیشتری قرار دارد.
او همچنین پرده از خشونت هایی برداشت که زنان ال بی تی کیو به صورت روزمره در افغانستان با آن مواجه اند از جمله اینکه آنها اجازه خروج از خانه را بدون داشتن محرم همچون پدر، برادر و همسر ندارند و همین امر محدودیت ها و چالش هایی را در زمانه خطر و یا خروج اضطراری از خانه برای آنها ایجاد کرده است.
در ادامه این وبینار، آرتمیس اکبری گرداننده جلسه از سهراب، مرد همجنسگرای ساکن ایران خواست تا تجربیات زیسته خود را برای شنوندگان بازگو کند. سهراب به این موضوع اشاره کرد که جامعه مرد سالار ایران به افراد ال جی بی تی به آسانی اجازه شناخت و پذیرش خود را نمی دهد به همین دلیل نیز افراد ال جی بی تی در شناخت هویت خود با مشکل رو به رو هستند و حتی سعی در پنهان کردن یا سرکوب آن دارند. او تاکید کرد که در گذشته این موضوع به شدت بغرنج تر بوده است چرا که دسترسی به اطلاعات صحیح محدود بوده و افراد کوییر کمتر می توانستند به شناخت دقیقی از گرایش جنسی و هویت جنسیتی شان دست یابند. سهراب همراهی با چهارچوب ها و ساختارهای از پیش تعیین شده یا اجبار به ازدواج یا انجام عمل های جنسی را از طبعات این عدم آگاهی در گذشته عنوان کرد.
درانتها، علی عارفی، از مدیران و بنیان گذاران سازمان افغان ال جی بی تی و مجری و تهیه کننده رادیو رنگین کمان به وضعیت بغرنج پناهجویان کوییر ایرانی و افغانستانی در کشورهای همسایه افغانستان و ایران نظیر ترکیه پرداخت و نسبت به وضعیت وخیم افراد ال جی بی تی در این کشور ابراز نگرانی کرد. او به ناامنی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جاری در ترکیه اشاره کرده کرد که زندگی را در ترکیه برای پناهجویان ال جی بی تی غیر قابل تحمل کرده است. او نگاه منفی جامعه ترکیه به افراد با گرایش های جنسی و هویت های جنسیتی مختلف، نداشتن اجازه کار، گرانی افسار گسیخته، نداشتن بیمه درمانی، و نیز دستگیری و اخراج های خودسرانه و بی ضابطه پناهجویان علیرغم داشتن «کیملیک» یا همان اجازه اقامت را از جمله دلایلی برشمرد که عرصه را بر پناهجویان تنگ کرده است. او نقش احزاب و گروه های سیاسی ترکیه را با وضعیت فعلی پناهجویان مرتبط دانست و افزود که احزاب ترکیه از کارت پناهجویان بر ای اهداف سیاسی خود استفاده می کنند و با هدف اخراج و ممانعت از ورود پناهجویان یا کاهش حقوق و مزایای آنها وارد مبارزات انتخاباتی می شوند.
او همچنین به نقش نهادهای دینی ترکیه همچون «نهاد دیانت» در تحریک جامعه مذهبی ترکیه بر علیه افراد ال جی بی تی کیو اشاره کرد و افزود که نهاد دیانت با تحریک امامان مسجد سبب می شود تا آنها در مساجد سخنانی بر علیه جامعه ال جی بی تی داشته باشند و به این طریق وضعیت را برای افراد ال جی بی تی خصوصا پناهجویان ال جی بی تی بدتر کنند. علی عارفی گفت محدودیت ها در کنار نقض حقوق بشر پناهجویان سبب شده است تا آنها به فکر خروج از ترکیه و رسیدن به کشورهای امن اروپایی به هر قیمت ممکن باشند. او با ذکر مثالی از یک مرد پناهجوی همجنسگرا که در رادیو رنگین کمان با او مصاحبه داشت، از خطرات مسیرهای قاچاق برای رسیدن به اروپا گفت و تاکید کرد که پناهجویان ال جی بی تی در این مسیر با خطرات بسیاری همچون خشونت های جسمی و جنسی، برخوردها و سرکوب های خشن به وسیله پلیس و نیروهای امنیتی مرزی، سو استفاده توسط قاچاقچیان انسان و خطر غرق شدن در دریای مدیترانه مواجه هستند. در ادامه علی عارفی به این نکته اشاره کرد که حتی اگرپناهجویان ال جی بی تی بتوانند خود را به کشورهای اروپایی برسانند باز هم تضمینی برای دستیابی تمام و کمال آنها به حقوق شان وجود ندارد. او وضعیت این روزهای اروپا را نگران کننده توصیف کرد و ظهور احزاب و دولت های ضد مهاجر و ضد پناهجو را دلیل آن دانست.
در انتها آرتمیس اکبری، از آخرین وضعیت افراد الجیبیتی در افغانستان گفت. او به شلاق در ملاعام علیه افراد الجیبیتیکیو اشاره کرد و همچنین به اخرین گزارش سازمان الو اشاره کرد. طبق این گزارش طالبان از خشونت جنسی و تجاوز به عنوان ابزاری برای سرکوب افراد الجیبیتی استفاده میکند.
در آخر میبایست بر این موضوع تاکید دوباره کرد که جامعه الجیبیتیکیو در افغانستان و ایران با تبعیض، خشونت و نقض حقوق بشر مواجه است. در افغانستان، با بازگشت طالبان، وضعیت این جامعه به شدت وخیمتر شده و افراد الجیبیتیکیو با خطرات جدی روبرو هستند. در ایران، اجرای سختگیرانه احکام اسلامی موجب سرکوب شدید این افراد شده است و در کشورهای همسایه نظیر ترکیه شرایط پناهجویان الجیبیتیکیوافغانستانی و ایرانی نگرانکننده است. با این حال، جامعه مدنی و فعالان حقوق جامعه الجیبیتی همچنان به مبارزه و آگاهیرسانی ادامه میدهند، اما ضرورت دارد که جامعه جهانی توجه بیشتری به حقوق و امنیت افراد ال جی بی تی از خود نشان دهد.