انستیتوت مطالعات استراتژیک افغاستان برنامه گفتگویی اسپس تویتری را با موضوع "رئالیسم ولائی: از لشکر فاطمیون تا طالبان"  به تاریخ ۴ مارچ ۲۰۲۳  میلادی با حضور کارشناسانی از دو کشور افغانستان و ایران برگزار نمود. 
در این برنامه دکتر نگار پرتو استاد خاور میانه و امنیت در دانشگاه مصی نیوزیلند، دکتور آرش عزیزی نویسنده و تاریخ‌دان از دانشگاه نیویارک، شاه‌محمود میاخیل سرپرست پیشین وزرات دفاع ملی در دولت جمهوری اسلامی افغانستان، رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان و حسین احسانی پژوهشگر انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان حضور داشتند. 

دکتر نگار پرتو با تشریح سیاست‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران در مورد تاریخچه ی روابط  نهادهای امنیتی ایران با وضعیت داخلی افغانستان صحبت نمودند. ایشان به مسائل حقوق‌بشری و حقوق زنان در حکومت جمهوری اسلامی و حاکمیت گروه طالبان اشاره نموده و گفت که مفهوم قدرت و سلطه در سیاست جمهوری اسلامی ایران و طالبان حول محور مسائل کاملا رئالیستی صورت می‌گیرد. ایشان تاکید کرد: «هم جمهوری اسلامی و هم طالبان تمام مسائل را براساس دخالت امور خارجی می‌دانند، درصورتی‌که به مسائل داخلی بسیار مهمی مثل فقر مردم، مسائل حقوق‌بشری و حقوق زنان توجهی ندارند.»

دکتر آرش عزیزی نویسنده کتاب «فرمانده‌ایی در سایه» در مورد فعالیت‌های پنهان نهاد‌های امنیتی در بخش‌های خاور میانه و منطقه صحبت کردند. ایشان به بخشی از فعالیت‌های پنهانی نهادهای امنیتی و تشدید این فعالیت‌ها بعد ازسقوط دولت افغانستان و یاری رساندن به طالبان اشاره نمودند. 

آقای میاخیل، در مورد فعالیت‌های ایران در خصوص تمویل و تجهیز گروهایی مثل طالبان در طول ۴۰ سال گذشته به صورت عام و در ۲۰ سال گذشته به صورت خاص توضیحاتی را ارایه دادند. 
آقای میاخیل گفت که این حمایت‌ها و روابط، بیشتر اهداف تاکتیکی موقتی است و سریع تغییر می‌کند. وی افزود: «در حال حاضر روابط ایران و طالبان بر اساس این اصل که دشمنِ دشمنِ من دوست من است، استوار است.» 

حسین احسانی  با ارائه الگویی به تحلیل رفتار سازمان‌های امنیتی ایران در قبال مسئله افغانستان پرداخت. ایشان تشریح نمودند که سه مرحله الگوی رفتاری را نهادهای امنیتی ایران در مورد افغانستان اجرا کرده‌اند که آن سه مرحله عبارت‌اند از: رخنه و نفوذ بر نهادهای تروریستی ، گسترش و سیطره بر سازمان‌های تروریستی و مدیریت تروریزم که نهادهای ایرانی از آن به عنوان اشراف اطلاعاتی و استخباراتی یاد می کنند.

آقای رحمت‌الله نبیل، نیز تصریح کرد که یکی از دلایل مهم نزدیکی ایران با طالبان جست‌وجوی حیاط خلوتی بدیل است. به گفته‌ او، اکنون هر دو طرف، هم جمهوری اسلامی و هم گروه طالبان، در یک حالت تزلزل قرار دارند و این ارتباط می‌تواند برای کمک به طرف مقابل درصورت فروپاشی یکی از طرف‌ها، تضمینی باشد.

این برنامه در سلسله گفتگوهای دفتر مطالعات استراتیژیک افغانستان برگزار گردید.