طالبان پس از دوباره به قدرت رسیدن در افغانستان، فضای مدنی را به شدت محدود، نظام آپارتاید جنسیتی را دوباره ایجاد و تلاش‌های بین‌المللی برای ایجاد نظام سیاسی فراگیر را رد کرده است.

طالبان با به قدرت رسیدن نه تنها باعث آزار، شکنجه‌‌ و تجاوز به حقوق بشر، ‌به ویژه زنان، گردیده، بلکه توانایی سازمان ملل و سازمان‌های کمک رسان، برای ارائه کمک موثر به آسیب پذیرترین قشر جامعه‌ی افغانستان، از جمله حدود ۲۰ درصد از زنان سرپرست خانواده، را به شدت محدود کرده است.

امروز جامعه‌ی بین‌المللی تلاش دارد تا به بحران و واقعیت‌های جدید کشور رسیدگی کند. تضمین‌های قبلی در مورد طالبان میانه‌رو به سرعت از بین رفته است و به نظر می‌رسد اهرم‌های بین‌المللی بر طالبان رو به زوال است.

با درنظر داشت اوضاع افغانستان، باید چگونگی تأثیرگذاری سیاست‌های بشردوستانه، امنیتی و سیاسی بر یکدیگر، از نظر استراتژیک مورد بررسی قرار گرفته تا از رسیدن منافع برای مردم افغانستان اطمینان حاصل شود و هم‌زمان باید اطمینان حاصل شود که از مقام‌های حاکم فعلی، برای تحکیم قدرت اقتدار گرایانه‌‌ی شان، حمایت نمی‌شود. این در حالی است که چگونگی تعامل جامعه‌ی بین‌المللی با طالبان، بحث‌ها و مجادلاتی را برانگیخته است، به عنوان نمونه، اتحادیه‌ی اروپا یکی از اولین سازمان‌های بین‌المللی دولتی بود که دوباره بعد از به قدرت رسیدن طالبان، وارد افغانستان شده و ماموریتی در داخل کشور ایجاد کرد.

انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان و دیده‌بان اتحادیه‌ی اروپا (EU Watch) گفتگوی آنلاینی زیر عنوان «معمای طالبان: گام بعدی اتحادیه‌ی اروپا در افغانستان چیست؟» روز سه شنبه ۱۳ جون ۲۰۲۳ مصادف با ۲۳ جوزا ۱۴۰۲، برگزار کرد.

دکتر نصیر احمد اندیشه، سفیر و نماینده‌ی دائم افغانستان در سازمان ملل در ژنو، درن دریا رئیس بخش افغانستان و پاکستان، سرویس اقدام خارجی اتحادیه‌ی اروپا، پتراس آسترویسیوس، عضو پارلمان اروپا و رئیس هیئت روابط با افغانستان، ماریکا تروس، پژوهشگر ارشد در دانشگاه ال‌اس‌ای (LSE) و همچنان در شورای اتلانتیک مرکز جنوب آسیا، بسم‌الله علی‌زاده، کاندیدای دکترا، دانشگاه سواس لندن و حسنا جلیل، معین پیشین وزارت داخله جمهوری اسلامی افغانستان، در این گفتگو حضور داشتند.

درن دریا، در مورد حضور اتحادیه اروپا در افغانستان، تلاش‌های بشردوستانه و تعامل اتحادیه‌ی اروپا با مقامات طالبان صحبت کرده و گفت «اصل عدم به‌رسمیت شناختن طالبان همچنان پا برجاست و هیچ کس در جامعه‌ی بین‌المللی در این مورد تزلزل نکرده است، حتی زمانی که در بحث با طالبان شرکت می‌کنند».  وی افزود که کمک‌های اتحادیه‌ی اروپا از طریق طالبان نه بلکه مستقیماً به مردم افغانستان صورت می‌گیرد، اما اگر اتحادیه‌ی اروپا کمک‌های خود را مشروط کند، مطمین نیست که این عمل‌کرد تا چی اندازه می‌تواند اهرم فشاری بر طالبان باشد؟. درن دریا  همچنان گفت «اگر پول اتحادیه‌ی اروپا به دست طالبان برسد، اتحادیه‌ی اروپا هرگز نمی‌تواند برای مالیات دهندگان ما توجیهی داشته باشد. ما سیستم نظارتی خود را ایجاد کرده‌ایم و با جامعه‌ی مدنی در افغانستان از نزدیک کار می‌کنیم».

در همین حال، آسترویسیوس، عضو پارلمان اروپا و رئیس هیئت روابط با افغانستان گفت «این برای ما (اتحادیه‌ی اروپا) اشتباه خواهد بود که تلاش کنیم برای طالبان جایگاه بدهیم. آن‌ها شریک قابل اعتماد نیستند و دید‌گاه شان با ما و زنان افغانستان در تضاد است. اما وی افزود که اتحادیه‌ی اروپا باید کمک‌های بشردوستانه‌ی بیشتری را به مردم افغانستان ارائه کند».

در ادامه، دکتر نصیر احمد اندیشه در مورد حضور گروه‌های هراس‌افگن، تهدیدات امنیتی در افغانستان و نحوه‌ی برخورد اتحادیه‌ی اروپا با طالبان صحبت کرد. دکتر اندیشه با اشاره به نگرانی‌های امنیتی، گفت «اعتبار‌دادن به طالبان بخاطر تامین امنیت در افغانستان، در واقع مانند دادن اعتبار به هتلر بخاطر امنیت در فرانسه است». دکتر اندیشه افزود که اولویت بخشیدن به کمک‌های بشردوستانه مشکلات افغانستان را حل نمی‌سازد، چون این کمک‌ها به مردم افغانستان نمی‌رسد. تلاش‌ها و تمرکز باید روی تشکیل نظام سیاسی در افغانستان صورت گیرد.»

آقای بسم‌الله علی‌زاده در مورد جنایات و نقض حقوق‌بشری توسط طالبان صحبت نموده و گفت طالبان تمامی اصول‌ بین‌المللی حقوق‌بشری را نقض کرده و هیچ یک از اصول اساسی اتحادیه اروپا که توسط طالبان نقض شده، پیامد جدی از طرف اتحادیه اروپا نداشته است، کارکرد طالبان حتی منجر به محکومیت جدی اتحادیه‌ی اروپا نگردیده است. آقای علی‌زاده بر نیاز به ایجاد میکانیزمی قوی از سوی اتحادیه اروپا تأکید کرد.

حسنا جلیل نیز افزود که تسلط طالبان به شورش در افغانستان پایان نداد. در حال حاضر طالبان در افغانستان با چالش‌های گوناگونی مواجه هستند که با گذشت زمان به شدت وحدت این چالش‌ها افزوده خواهد شد. خانم جلیل‌ تصوری که طالبان نماینده‌ی مناطق روستایی هستند را به چالش کشیده و گفت که طالبان گروهی مستقل مردمی نبوده بلكه با حمایت و توافق بیرونی به قدرت رسیده اند.