رئیس انستیتوت: چرا جایزه ابن‌سینا به ایدی راما اهدا شد؟
خانم‌ها و آقایان، مهمانان گرامی،
برای ما در انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، مایه‌ی خرسندی است که از حضور شما در یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سالانه‌‌ی مان، مراسم اهدای جایزه‌ی صلح ابن‌سینا، استقبال می‌کنیم. امسال برای سومین سال پیاپی این مراسم را در این مکان باشکوه مذهبی در شهر لندن برگزار می‌کنیم؛ شهری که بی‌تردید یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شهرهای جهان است. سه دوره‌ی نخست این مراسم، در دفتر زیبای ما در کابل، در بنای تاریخی قلعه‌ی نُه‌برجه برگزار شده بود.
امشب، ما از یک دولتمرد شریف و انسانی برجسته تجلیل می‌کنیم: عالی‌جناب ایدی راما، نخست‌وزیر جمهوری آلبانی. پس از مشورت‌های گسترده و بررسی‌های دقیق، هیات داوران تصمیم گرفتند ششمین جایزه‌ی صلح ابن‌سینا را به ایشان اهدا کنند. این تصمیم بر پایه‌ی سه دلیل روشن گرفته شد: نخست، استقبال سخاوتمندانه‌ی آلبانی از هزاران پناهجوی افغان در تابستان ۲۰۲۱؛ دوم، حمایت پایدار و قاطع ایشان از مردم افغانستان، به ویژه از زنان این سرزمین؛ و سوم، نقش او در پیوندزدن فرهنگ‌ها، ادیان و سنت‌ها در راستای شکل‌دادن به چشم‌اندازی انسانی و مشترک.
همان‌گونه که افراد ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی خاص خود را دارند، ملت‌ها، نهادها و شرکت‌ها نیز دارای ویژگی‌های جمعی‌اند. برخی کشورها به قدرت و اقتدار شناخته می‌شوند و برخی نهادها به فساد. در توصیف افراد از واژه‌هایی چون «با‌شرافت/غیرت» استفاده می‌کنیم، اما به‌ندرت چنین مفهومی را به یک ملت نسبت می‌دهیم. با این‌حال، شرافت/غیرت چگونه می‌تواند در قالب هویت جمعی تعریف و سنجیده شود؟
افلاطون در یکی از مهم‌ترین آثار خود در فلسفه‌ی سیاسی به این مسئله پرداخته است. او سه مفهوم اساسی را در سیاست مطرح می‌کند: امنیت، منفعت و شرافت/غیرت. او این مفاهیم را با ساختار دولت آرمانی و سه‌گانه‌ی روح انسان پیوند می‌زند. برای امنیت و منفعت، نمونه‌ها و شاخص‌های فراوانی در سیاست و روابط بین‌الملل وجود دارد، اما برای شرافت/غیرت، چنین معیارهایی بسیار کمیاب و گاه نایاب‌اند.
در تابستان ۲۰۲۱، نخست‌وزیر ایدی راما در قامت یک دولتمرد، معنای شرافت/غیرت را مجسم ساخت؛ نه تنها در مقام شخصی، بلکه به نمایندگی از مردم کشورش. پناه‌دادن به انسان‌های آسیب‌پذیر و به‌حاشیه‌رانده‌شده، تجلی آشکار شرافت است. برعکس، رها کردن هم‌پیمانان و زیر پا گذاشتن وعده‌ها، نشانه‌ی بی‌اعتباری اخلاقی‌ست.
پس از بازگشت طالبان به قدرت، همه‌ی ما در برابر این آزمون اخلاقی قرار گرفتیم: آیا برای مراقبت از عزیزان، همکاران، و یاران خود کاری خواهیم کرد؟ این میدان، هم پیروز دارد و هم شکست‌خورده. در این میان، آلبانی یکی از معدود ملت‌هایی بود که حتی با وجود فاصله‌ی جغرافیایی از افغانستان، جایگاهی شرافتمندانه اتخاذ کرد؛ و ما از این بابت سپاسگزاریم.
بااین‌حال، باید در برابر تحریف و سوءاستفاده از مفهوم «غیرت» نیز هوشیار باشیم. بدرفتاری با زنان نشانه‌ی غیرت نیست؛ این زن‌ستیزی و ترس است. غیرت در توانمندسازی زنان معنا می‌یابد، نه در حذف آنان.
در پایان، از همه‌ی شما که دعوت ما را پذیرفتید و برای بزرگداشت یکی از معدود دولتمردان واقعی زمانه‌مان، عالی‌جناب ایدی راما، در این مراسم حاضر شده‌اید، صمیمانه سپاس‌گزاری می‌کنم. آرزو دارم شبی پُربار و به‌یادماندنیِ را پیش‌رو داشته باشید.