پسا اسلام‌گرایی: روندهای مفهومی، اجتماعی، سیاسی و چارچوب سیاستگذاری
مفهوم پسااسلام‌گرایی که در دهه ۹۰ مطرح شده است، نشان‌دهنده یک تغییر اساسی در اندیشه سیاسی اسلامی است که از ایدئولوژی‌های سنتی اسلام‌گرایی به سمت چارچوب‌های فراگیرتر، دموکراتیک‌تر و چندگرایانه‌تر حرکت می‌کند. به عنوان یک مفهوم کلی، معانی و رویکردهای متعددی را در بر می‌گیرد: از «سکولاریسم دینی»، «جامعه اسلامی با دولت سکولار»، «گذار از اسلام سیاسی به دموکراسی اسلامی»، «اسلام تمدنی»، «گفتمان‌های اسلامی به جای آموزه‌های اسلامی» تا جنبش‌های صریحاً غیر/ضد اسلامی مانند «آتئیست‌های مسلمان».
مانند مفهوم قبلی آن، «اسلام‌گرایی»، پسااسلام‌گرایی نیز باید در چارچوب روندهای گسترده‌تر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جهانی شامل جوامع اکثریت مسلمان و جوامع مهاجر مسلمان قرار گیرد. بازگشت طالبان به قدرت، شکست جنبش‌های «بهار عربی»، ادامه خشونت در درگیری اسرائیل و فلسطین، بسیج سیاست هویت صریحاً اسلامی در کشورهای غربی، دخالت فزاینده چین در جهان اسلام و ظهور تروریسم اسلامی به رهبری داعش نشان می‌دهد که امید به دوران «پس از جنگ جهانی علیه تروریسم» یک آرزوی ساده‌لوحانه و یک تحلیل نادرست بوده است. به نقل از پایان‌نامه مشهور فرانسیس فوکویاما، ما شاهد «بازگشت تاریخ» هستیم.
با ادامه تحول چشم‌انداز اجتماعی-سیاسی جهانی، درک تفاوت‌های ظریف و پیامدهای پسااسلام‌گرایی در زمینه «بازگشت تاریخ» به طور فزاینده‌ای ضروری دانسته می‌شود. کنفرانس پسااسلام‌گرایی قصد دارد به طور عمیق به این تغییر پارادایم بپردازد و پایه‌های مفهومی، تظاهرات اجتماعی، پیامدهای سیاسی و پیامدهای سیاستگذاری آن و همچنین نیروها و روندهای رقابتی آن را بررسی کند.
موضوعات کلیدی کنفرانس:
- چارچوب‌های مفهومی پسااسلام‌گرایی: تعریف پسااسلام‌گرایی: فرارفتن از ایدئولوژی‌های سنتی اسلام‌گرایی.
- تکامل اندیشه سیاسی اسلامی: از اسلام‌گرایی تا پسااسلام‌گرایی.
- توسعه دینی/آموزه‌ای و تلاش‌ها در بازخوانی/تفسیر متون بنیادین اسلام.
- پویایی‌ها و تحولات اجتماعی: جامعه مدنی و جنبش‌های مردمی در عصر پسااسلام‌گرایی.
- پویایی‌های جنسیتی و توانمندسازی زنان در جنبش‌های پسااسلام‌گرایی.
- تعامل جوانان و تغییر نسل در گفتمان سیاسی اسلامی.
- رسانه‌های اجتماعی و تعامل بین «دنیای واقعی» و «دنیای مجازی».
- تظاهرات و چالش‌های سیاسی: احزاب پسااسلام‌گرا و استراتژی‌های آن‌ها برای مشارکت سیاسی.
- پاسخ‌های دولت و پویایی قدرت: تطمیع، سرکوب یا سازگاری؟
- تغییرات و مطالعات موردی منطقه‌ای و غربی: بررسی پسااسلام‌گرایی در زمینه‌های مختلف.
- پیامدهای سیاستگذاری و جهت‌گیری‌های آینده: تدوین سیاست‌های فراگیر: ادغام اصول پسااسلام‌گرایی در ساختارهای حکمرانی.
- روابط بین‌الملل و دیپلماسی در عصر پسااسلام‌گرایی.
- مقابله با افراط‌گری خشونت‌آمیز: استفاده از روایت‌های پسااسلام‌گرایی برای صلح‌سازی و آشتی.
- پیوند رقابت قدرت‌های بزرگ، «بازگشت تاریخ» و پارادایم «پسااسلام‌گرایی».
فرمت کنفرانس:
این کنفرانس شامل ترکیبی از سخنرانی‌های کلیدی، پنل‌های گفتگو، ارائه مقالات و یک «گفتگوی ویژه» خواهد بود که بستری را برای محققان، سیاست‌گذاران، فعالان و متخصصان برای مشارکت در گفتگوی انتقادی و تبادل دانش فراهم می‌کند. هم‌چنان این کنفرانس تاکید ویژه بر دیدگاه‌های بین رشته‌ای و تقویت همکاری بین دانشگاه، جامعه مدنی و نهادهای دولتی خواهد بود.
نتایج مورد انتظار:
درک بهتر مبانی مفهومی و پویایی‌های اجتماعی-سیاسی و ژئوپلیتیکی پسااسلام‌گرایی. شناسایی روندها و چالش‌های نوظهور در چشم‌انداز پسااسلام‌گرایی. توصیه‌های سیاستی برای تقویت حکومتداری فراگیر؛ ارتقای انسجام اجتماعی در جوامع متنوع و رسیدگی به جایگاه ارزش‌ها و منافع در رقابت قدرت‌های بزرگ.
نتیجه‌گیری:
کنفرانس «پسااسلام‌گرایی: روندهای مفهومی، اجتماعی، سیاسی و چارچوب سیاستگذاری» به دنبال سرعت بخشیدن به تحقیقات علمی، گفتمان سیاسی و گفتگوی اجتماعی در مورد این تغییر ایدئولوژیک مهم در اندیشه سیاسی اسلامی است. با گردآوری دیدگاه‌های متنوع و متخصصان، این کنفرانس قصد دارد به درک دقیق‌تری از پسااسلام‌گرایی و پیامدهای آن برای جوامع معاصر در سراسر جهان کمک کند.
برای معلومات بیشتر در مورد این برنامه، با نشانی USA@aissonline.org تماس بگیرید.