به تاریخ ۱۳ حوت/اسفند ۱۴۰۲، روز یک‌شنبه، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان میزبان یک نشست مجازی در توییتر/اکس بود. در اسپیس اکس انستیتوت، کارشناسان و پژوهشگران سه کشور، افغانستان، ایران و پاکستان به بحث در مورد الهیات دینی طالبان، دیوبندیسم و پوشش قومی پرداختند. بحث این نشست مجازی متمرکز بر پژوهش اخیر انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان به قلم عبدالکبیر صالحی زیر عنوان «جستاری در الهیات طالبان؛ دیوندیسم با طعم پشتونوالی» بود.

نازی کریم، نامزد دوکتورا - دانشجوی مردم‌شناسی گرداننده‌ی این اسپیس بود.

در آغاز هر یک از سخنرانان به نقد و نظر در مورد پژوهش اخیر نشر شده از سوی انستیتوت پرداختند و در ادامه پرسش‌هایی از هر یک از مهمانان زیر مطرح شد:

افراسیاب ختک، سناتور پیشین پاکستان.

محمد محق، آگاه مسایل دینی.

مهدی خلجی، نویسنده و پژوهشگر الهیات.

شهیر سیرت، نویسنده و پژوهشگر علوم سیاسی.

عبدالکبیر صالحی، پژوهشگر و نویسنده - نویسنده‌ی پژوهش.

نجیب ننگیال، آگاه مسایل سیاسی.

این اسپیس با صحبت‌های آقای محمد محق در پیوند به اهمیت این پژوهش آغاز یافت. در ادامه آقای محق به ریشه‌های تاریخی این بحث پرداخته و از انواع مدل‌های دولت‌های اسلامی سخن گفتند. او می‌گوید تقلیل دادن اسلام به یک نوع/یک روش - اسلام سیاسی - ممکن نیست.

آقای صالحی در خصوص پژوهشی که نوشته‌‌اند، با اشاره به اقرار طالبان در مورد دیدگاه‌های تندروانه‌ی آنها گفت: «تا زمانی که الهیات طالبان و سرچشمه‌های فکری این گروه را نخوانیم، پیدا کردن و تحلیل فکر این گروه برای ما دشوار است. او در ادامه‌ی صحبت‌هایش از روش پژوهش خود و بررسی تیپ‌شناسی طالبان در این پژوهش سخن گفت. 

شهیر سیرت این پژوهش را مهم و ارزنده خوانده و از کمک به شناخت طالبان در این پژوهش صحبت کرد. او اما اظهار داشت که «این پژوهش از یک  پژوهش دانشگاهی دور است و فقط روی الهیات طالبان صحبت می‌کند اما روی چرا ها و علل این موضوع صحبت نکرده است.» سیرت افزود که اسلام سیاسی و ناسیونالیسم قومی توانسته‌اند به عنوان پایه‌های اصلی بازتولید خشونت عمل کنند. او بارومند است که در بحث بر سر آینده افغانستان، در کنار گفتگو با طالبان، ما باید با اسلام نیز به گفتگو بنشینیم.

آقای مهدی خلجی بنیادگرایی اسلامی و طالبان را «مدرن» خواند و اظهار داشت که «ما در فرهنگ مان چیزی به نام طالب، جمهوری اسلامی و بنیادگرایی اسلامی نداشته‌ایم.» او می‌گوید ما در فهم پدیده‌های بنیادگرایی اسلامی و طالبان ناکام بوده‌ایم. خلجی هم‌چنان طالبان را عضو خانواده‌ی حکومت‌های توتالیتر می‌داند.

آقای نجیب ننگیال، عنوان این پژوهش را نادرست و ناعادلانه خواند. ننگیال نقدهایی بر روش این پژوهش داشت و بر این باور که «همه‌ی طالبان پشتون نیستند.» 

 این اسپیس با پرسش‌ها و نظرات مخاطبان پایان یافت.

پژوهش اخیر انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان به بررسی تیپ شناسی الهیات سیاسی طالبان اختصاص یافته و با استفاده از منابع اسلامی و آثار تاریخی، مفاهیم اصلی مانند تکفیرگرایی، جهادگرایی، پیاده سازی شریعت، امر به معروف و نهی از منکر، و زن‌هراسی در این الهیات را مورد بررسی قرار داده است. نسخه‌های الکترونیک فارسی و انگلیسی این پژوهش در وبسایت و صفحات اجتماعی انستیتوت در دسترس و قابل دانلود است.